Hội Chứng Khô Mắt Là Gì và Tại Sao Nó Là Tác Dụng Phụ Phổ Biến Sau Phẫu Thuật LASIK?
Hội chứng khô mắt là tình trạng mắt không sản xuất đủ nước mắt hoặc nước mắt có chất lượng kém, dẫn đến khó chịu và có thể gây ra các vấn đề về thị lực. Sau phẫu thuật LASIK, khô mắt là một tác dụng phụ phổ biến do quy trình này tạo ra vết cắt trên giác mạc, làm tổn thương các dây thần kinh giác mạc có vai trò kích thích sản xuất nước mắt. Tổn thương này làm gián đoạn sự liên lạc giữa mắt, não và tuyến lệ, dẫn đến giảm sản xuất nước mắt và phản xạ chớp mắt suy giảm.
Tổn thương dây thần kinh giác mạc nghiêm trọng hơn trong LASIK so với các phương pháp SMILE hoặc PRK. Ngoài ra, lực hút được áp dụng trong LASIK có thể làm tổn thương các tế bào goblet, vốn quan trọng trong việc sản xuất mucin và duy trì sự ổn định của màng nước mắt.
Các Triệu Chứng Thường Gặp Của Khô Mắt Sau LASIK
Những triệu chứng phổ biến của khô mắt sau LASIK bao gồm:
- Mắt khô, đỏ, ngứa, kích ứng
- Mệt mỏi mắt
- Cảm giác có dị vật trong mắt
- Nhìn mờ, thị lực dao động
- Nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng)
- Khó chịu và đau mắt
Mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài của các triệu chứng này có thể khác nhau. Nhiều bệnh nhân cảm thấy khó chịu nhất trong tháng đầu tiên sau phẫu thuật và dần cải thiện trong những tháng tiếp theo. Thị lực dao động và suy giảm chức năng thị giác có thể do loạn thị không đều từ màng nước mắt không ổn định.
Những Yếu Tố Làm Tăng Nguy Cơ Khô Mắt Sau LASIK
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ khô mắt sau LASIK, bao gồm:
- Mắc chứng khô mắt mãn tính trước đó
- Giới tính nữ (đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh)
- Tuổi cao
- Cận thị nặng (độ khúc xạ cao cần loại bỏ nhiều mô giác mạc hơn)
- Bệnh tự miễn như hội chứng Sjögren
- Dùng thuốc như thuốc kháng histamin, thuốc điều hòa huyết áp, thuốc chống trầm cảm
- Môi trường khô, ô nhiễm hoặc chất lượng không khí kém
- Thói quen đeo kính áp tròng
Xác định những yếu tố nguy cơ này trước phẫu thuật giúp bác sĩ tối ưu hóa bề mặt nhãn cầu hoặc cân nhắc phương pháp thay thế phù hợp hơn.
Cách Nhỏ Nước Mắt Nhân Tạo Hỗ Trợ Giảm Khô Mắt Sau LASIK
Nước mắt nhân tạo là phương pháp phổ biến và hiệu quả giúp giảm triệu chứng khô mắt sau LASIK bằng cách bổ sung nước mắt tự nhiên và bôi trơn bề mặt mắt. Trong tuần đầu tiên sau phẫu thuật, thường nên sử dụng nước mắt nhân tạo mỗi giờ hoặc hai giờ một lần, sau đó giảm dần xuống 4-6 lần mỗi ngày trong tháng đầu tiên, và có thể kéo dài từ 3-6 tháng sau đó.
Những thành phần có lợi trong nước mắt nhân tạo bao gồm:
- Axit hyaluronic (hoặc natri hyaluronate): giúp giảm viêm, ma sát và ngăn ngừa tổn thương tế bào trên bề mặt mắt.
- Một số nhãn hiệu được khuyên dùng: Carmellose, Ivysia, Blink Lipid Multi-Purpose Eye Drop, Refresh Relieva, Systane Complete.
- Nên sử dụng các sản phẩm không chứa chất bảo quản để tránh kích ứng thêm.
Những Điều Chỉnh Lối Sống Giúp Giảm Khô Mắt Sau LASIK
Một số thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện triệu chứng khô mắt sau LASIK:
- Uống đủ nước: Ít nhất 2 lít nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm cho mắt.
- Sử dụng máy tạo độ ẩm: Giúp bổ sung độ ẩm cho không khí, ngăn ngừa tình trạng khô mắt.
- Bổ sung Omega-3: Ăn các thực phẩm giàu Omega-3 như hạt, cá béo, dầu thực vật hoặc uống thực phẩm chức năng.
- Tránh những hoạt động gây căng thẳng mắt: Nghỉ ngơi hợp lý để mắt hồi phục.
Các Phương Pháp Điều Trị Y Tế Khác Ngoài Nước Mắt Nhân Tạo
Ngoài nước mắt nhân tạo, một số phương pháp điều trị y tế khác có thể giúp cải thiện tình trạng khô mắt sau LASIK:
- Thuốc chống viêm: Cyclosporine (Restasis, Zydra) giúp giảm viêm và tăng sản xuất nước mắt.
- Chất kích thích tiết mucin: Diquafosol tetrasodium hoặc Rebamipide giúp cải thiện sự ổn định của màng nước mắt.
- Nút bịt ống dẫn nước mắt (Punctal Plugs): Giữ nước mắt tự nhiên trên bề mặt mắt lâu hơn.
- Liệu pháp ánh sáng xung cường độ cao (IPL) kết hợp với xung nhiệt (LipiFlow, iLux) giúp cải thiện chức năng tuyến meibomian và giảm viêm.
- Nước mắt từ huyết thanh tự thân: Chế từ máu của chính bệnh nhân, chứa yếu tố tăng trưởng giúp làm lành và giảm viêm.
- Thuốc mỡ hoặc kháng sinh tại chỗ như Azithromycin có thể được sử dụng trong một số trường hợp.
Tác Dụng Của Chườm Ấm Và Bài Tập Chớp Mắt Trong Kiểm Soát Khô Mắt Sau LASIK
- Chườm ấm: Giúp làm tan dầu trong tuyến meibomian, cải thiện chức năng tuyến và sự ổn định của màng nước mắt. Nên chườm ấm 10-15 phút mỗi ngày.
- Bài tập chớp mắt: Giúp tăng tần suất chớp mắt, kích thích sản xuất nước mắt và ngăn ngừa rối loạn chức năng tuyến meibomian. Mỗi 20 phút nên thực hiện chớp mắt có ý thức bằng cách nhắm mắt hoàn toàn và mở lại chậm rãi.
Khi Nào Cần Đến Bác Sĩ?
Dù khô mắt sau LASIK là phổ biến, nhưng bạn cần đến bác sĩ nhãn khoa nếu:
- Tình trạng khô mắt ngày càng nghiêm trọng hoặc kéo dài nhiều tháng đến nhiều năm.
- Xuất hiện đau mắt dữ dội hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Mắt bị nhìn mờ dai dẳng, nhạy cảm ánh sáng quá mức.
Những trường hợp này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như suy giảm thị lực vĩnh viễn. Việc thăm khám định kỳ giúp bác sĩ theo dõi tình trạng mắt và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.
